Yansız büyüme, sabit faktör fiyatları varsayımı altında üretim faktörleri arzındaki artış oranı kadar üretimde ortaya çıkan artış oranı aynı ise bunun ticaret hacmindeki yansıması nötr ise yansız büyümeden bahsedilir. Ticaret artırıcı yönlü büyüme, sabit faktör fiyatları varsayımı altında ihracata söz konusu olan malın üretimindeki artış ithalat söz konusu olan malın üretimindeki artıştan büyükse, ticaret hacmindeki ortaya çıkan genişleme ticaret artırıcı yönlü büyüme olarak ifade edilir. İhracata söz konusu olan malın üretiminde emek yoğun olarak kullanılıyorsa, emekteki artış sermayedeki artıştan büyük olacak (N ↑ > KT) veya ihracata söz konusu olan malın üretiminde sermaye yoğun olarak kullanılıyorsa sermayedeki artış emekteki artıştan büyük olacaktır (KT > N ↑).
Yansız Büyüme, Ticaret Artırıcı Büyüme ve Ticaret Karşıt Yönlü Büyüme
İster emek faktörü yoğun kullanılsın, ister sermaye faktörü yoğun olarak kullanılsın sonuçta, ihraç edilen mal miktarındaki artış sonucu ticaret hacminde artış ve ulusal gelir düzeyinde artış gerçekleşir. Ticaret karşıt yönlü büyüme, sabit faktör fiyatları varsayımı altında ithalata söz konusu olan malın üretimindeki artış, oransal olarak ihracata söz konusu olan malın üretimindeki artıştan büyük ise ortaya çıkan büyümeye ticaret karşıt yönlü büyüme denir. Yani ticaret hacminde daralma ortaya çıkar. Üretimdeki artış ithalatı yapılan mal olarak gerçekleşmesi ülkenin hem ithalatının hem de ihracatın azalmasına yol açacağından ticaret hacmi daralacaktır. Diğer bir deyişle ticaret karşıtı bir büyüme gerçekleşmektedir.
Bütün bunların ışığında üretim ve tüketim, ticaret artırıcı olabileceği gibi ticaret karşıtı da olabilmektedir. Bazen de yansız olabilmektedir. Ulkenin ihraç edilebilir mal üretimi ithal edilebilir mal üretiminden oransal olarak büyükse, üretim ticaret artırıcıdır. Ülkenin potansiyel tüketiminde ithal mallarının tüketimi oransal olarak ihraç mallarının tüketiminden daha fazla artıyorsa, tüketim yönlü ticaret söz konusudur.
Büyüme sürecine ticaret hacminin üretim ve tüketiminin etkilerinin net sonuçlarına bağlı olması ne anlama gelmektedir? Bunun arkasındaki gerçek nedir?
Hem üretim hem de tüketim ticaret artırıcı yönlü ise ticaret hacmi oransal olarak üretimden daha hızlı genişler ve bazen kesinlikle azalabilir. Üretim ticaret artırıcı yönlü ise tüketim ticaret karşıt yönlü veya tam tersi durumunda ticaret hacmi bu zıt etkinin gücüne bağlıdır. Hem tüketim, hem de üretim yansız olsa bile ticaret hacmi üretim genişlemesi kadar genişler. Büyüme çeşitli şekilde sonuçlanabilir. Faktör büyüme oranları ve teknik gelişme ve üretim ve de tüketim ticaret artırıcı olabilir, olmayabilir veya yansız olabilir.
Büyüme faktör arzı büyüme oranlarından kaynaklanabileceği gibi teknolojik gelişme sonucunda olabilir veya farklı durumlardan elde edilebilir. Büyüme sonucunda üretim ve tüketim ticaret artırıcı olabileceği gibi ticaret karşıtı olabilir veya yansız olabilir. O halde büyümenin ticaret hacmi ve refah üzerindeki etkileri, durumdan duruma farklı olabilir. Her durumu mevcut bilgiler ışığında kendi içsel dinamiklerine göre değerlendirmek gerekmektedir.
