Döviz piyasasının performansı 3 temel fonksiyon altında toplanabilir. Bir para biriminin satın alma gücünün diğer para biriminin satın alma gücüne transferi. Diğer bir deyişle bir ülkenin ulusal parasının satın alma gücünü diğer ülkenin ulusal parasına transfer edilmesini sağlar. Uluslararası ticari işlemler için kredi ve finansman imkanları sağlar. Döviz kuru riskine karşı çeşitli kolaylıklar sağlar ve döviz kurlarındaki değişmelere karşı piyasalarda istikrarı temin eder. Aslında döviz piyasası ticari bir bankanın temel fonksiyonlarından birinin aşırı gelişmiş halidir. Örneğin ithalat yapacak olan ithalatçı firmanın, ihracatçının ulusal parasına yani dövizine olan ihtiyacı döviz piyasasından karşılanır. Ya da tam tersi olarak ithalatçı yaptığı ithalatı kendi ulusal parası ile ödemesi durumunda ihracatçının bu dövizi ihtiyaç duyduğu başka bir dövize çevirdiği piyasadır. Bu işlemler yapılırken gerek ithalatçı gerekse ihracatçı için kur değişmelerinden doğan kayıpları önleyen kontratların yapıldığı piyasadır.
Döviz Piyasasının Yapısı ve Fonksiyonları
Döviz piyasası banka işlemcilerinin birbiriyle bağlantılı olduğu, zaman zaman alıcı ve satıcının ve de aracıların bulunduğu geniş bir piyasadır. Bu öyle bir piyasadır ki, biri diğerine internetle, telefonla ve network gibi dijital ortamda birbirleriyle bağlantılı olan bir piyasadır. Tüm gün 24 saat boyunca aralıksız parasal işlemler tüm dünya çapında global bir şekilde izlenmektedir. Uluslararası döviz piyasalarını Avustralya, Avrupa ve Kuzey Amerika olmak üzere 3 ana grupta toplamak mümkün.
Avustralya, Sidney, Tokyo, Hong Kong, Singapur ve Bahreyn ticaret merkezlerini kapsamaktadır. Avrupa grubuna Zürih, Frankfurt, Paris, Brüksel, Amsterdam ve Londra dahildir. Kuzey Amerika grubu, New York, Montreal, Toronto, Chicago, San Francisco ve Los Angeles piyasalarını kapsar. Çoğunlukla işlem odaları 9-12 saatten daha fazla çalışmaktadır.
Döviz piyasasında birbiriyle bağlantılı iki piyasa bulunmaktadır. Birincisi toptan satış veya interbank piyasası, ikincisi ise perakende piyasasıdır. Döviz piyasasının aktörleri uluslararası bankalar, banka müşterileri, banka dışı işlemciler, döviz piyasası aracıları ve merkez bankaları olmak üzere 5 grupta toplanabilir. Bunların her bir tanesi döviz piyasasının en önemli ve başlıca köşe taşlarıdır.
Şu yazımıza da göz atmak isteyebilirsiniz: Serbest Döviz Kuru Sistemi Nedir, Nasıl Çalışır?
Döviz Piyasasına Neden İhtiyaç Var?
Ülkeler arasında mal ve hizmet hareketlerinde ithalatçı ülkenin parasını ihracatçının parasına çevirmek gerekir. Örneğin Amerika’daki bir bilgisayar şirketinin (ihracatçı) İngilizlere bilgisayar satması (ithalatçı) durumunda Amerikalı ihracatçı sattığı malın parasının Amerikan doları olarak ödenmesini isteyecek ve İngiliz de ödemeyi pound ile yaparsa bu durumda ne olacak? Ya Amerikalı şirket ödemeyi pound cinsinden kabul edecek ve sattığı mallar karşılığında aldığı poundları dolara çevirecektir ya da İngiliz şirket poundları dolara çevirecek ve satın almış olduğu mallar için gerekli ödemeyi bu şekilde gerçekleştirecektir. Bu örnekten yola çıkarak döviz piyasasının temel fonksiyonunun paraların birbirlerine çevirilmesini temin etmektir denebilir. Eğer dünyada tek bir para birimi olsaydı döviz piyasasına ihtiyaç olmazdı.
Burada önemli olan ve dikkat edilmesi gereken, örneğin bir ülkeden diğer ülkeye Amerika’dan İngiltere’ye mal ve hizmet hareketi sonunda bir pound arzı ve bir dolar talebi yaratılmıştır. Bunun tam tersi de mümkündür. Keza uluslararası döviz piyasası ticaret yapanların kredi taleplerine cevap veren bir piyasadır. Döviz piyasasında olması olası bütün işlemler kişiler tarafından doğrudan doğruya yapılamaz. İşlemler piyasada bulunan piyasanın köşe taşları olarak çalışan bankalar, işlemciler, aracılar vs. tarafından gerçekleştirilir.
Şu yazı da ilginizi çekebilir: Spot ve Forward Döviz Piyasası ve Döviz İşlemleri
