Dünyada petrol veya ham petrol, dünyanın en önemli enerji kaynağıdır. Adeta küresel ekonominin damarlarındaki kan gibidir. Tarih öncesi organizmalardan türediği için fosil bir yakıt olan petrol, temel olarak birbirinden ayrılarak ve işlenerek kullanılabilir hale gelen hidrokarbonların bir karışımıdır. Bütan ve propan gibi gazları da eşit derecede yararlıdır. Petrol ve gaz çıkarmanın masraflarına ve alternatif enerjilerin hızla artmasına rağmen, dünya endüstrisinin çok büyük bir kısmı halen petrole dayalıdır. Taşıma ve ısıtma için yakıt, ayrıca her türden tüketici ürünü için hammadde sağlar.
Dünya Ekonomisi İçin Bir Barometre Görevi Görür
Ham ve rafine petrol ürünleri ticareti yapan pazarlar, bu milyarlarca dolarlık endüstriye hizmet etmenin yanı sıra endüstriyel gelişme, durgunluk veya gerileme için de bir barometre görevi görür. Arz ve talebin yanında siyasi risklere karşı da özellikle hassastırlar. Böyle olunca, arza en ufak bir müdahale belirtisi (örneğin petrol üreten temel ülkelerden birinde savaş veya sosyal ayaklanma tehdidi) fiyatlarda dalgalanmalara, daha fazla tedarik için çekişmeye ve gelecekteki fiyat artış ve düşüşlerine karşı korunmaya neden olur. Yüksek petrol fiyatları yakıt masraflarının artması ve ekonomik gelişimin muhtemelen yavaşlaması anlamına gelir. Öte yandan petrol fiyatlarının düşmesi ise bir teşvik etkisi yaratabilir.
Bir Varil Petrol Kaç Litre?
Fiyatlar daima varil fiyatı olarak ifade edilir. 159 litre petrol demek olan bir varilin fiyatı, New York Ticaret Borsası (NYMEX) ve Kıtalararası Borsa (ICE) gibi büyük borsalar aracılığıyla bildirilir. Pek çok farklı petrol derecelendirme olsa da, standart olanlar West Texas Intermediate (WTI), ham Brent ve Dubai/Umman’dır. Küresel petrol fiyatı genel olarak ABD’ye ihraç edilen tüm petrolün ağırlıklı ortalaması alınarak hesaplanır ve ABD doları cinsinden ifade edilir.
Petrol Fiyatlarında İnişli ve Çıkışlı Süreç
Petrolün 2.Dünya Savaşı sonrası tarihi, çekişmeler, pazar manipülasyonları ve kartellerle doludur. Petrol ihraç eden ülkeler organizasyonu OPEC, 1960’ta kuruldu ve 10 yıldan uzun bir süre istikrarı sağladı. Ancak ABD’nin Yom Kippur Savaşı’nda İsrail güçlerine tedarik desteği vermesine yanıt olarak OPEC’in 1973’te petrol ambargosu koymasıyla ortaya çıkan petrol krizi, büyük fiyat oynamalarına yol açtı. İkinci bir enerji krizi, 1979’da İran Devrimi sırasında Körfez’den ABD’ye giden petrolün kısıtlanmasıyla yaşandı. Ogünden sonra petrol fiyatları bir indi bir çıktı. Orta Doğu’daki üretimin artması ve Asya’dan gelen talebin azalmasıyla 1999’da bir varil 17 dolara kadar düşerek dibe vurdu. Ardından 2000 yılında 35 dolara fırladı. 2000’den sonra dalgalı fakat genel olarak yukarı doğru bir seyir izledi. Temmuz 2008’de 145 dolarla tepe yaptı. Ardından dramatik bir düşüşle 30 dolara kadar geriledi. Son yıllarda toparlanarak Ocak 2011’de yine 100 doların üzerine çıktı.
Dünyada En Fazla Petrol Çıkaran Petrol Zengini Ülkeler
(Sırasıyla) Suudi Arabistan, Rusya, ABD, Çin, İran, Kanada, Meksika, Birleşik Arap Emirlikleri, Brezilya, Nijerya, Kuveyt, Irak, Venezuela, Avrupa Birliği, Norveç, Cezayir, Angola, Libya, Kazakistan, Katar, İngiltere, Azerbaycan, Endonezya, Hindistan, Umman, Colombia, Arjantin, Malezya, Mısır ve Avustralya.
